| Photographer : | © Srikumar Bose |
| ชื่อสามัญ | ชื่อวิทยาศาสตร์ | ชื่อไทย | การรายงาน | สถานภาพตามฤดูกาล |
| Lesser Adjutant | Leptoptilos javanicus | นกตะกรุม | A | R |
นกตะกรุม (Lesser Adjutant) มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Leptoptilos javanicus เป็นนกน้ำขนาดใหญ่ในวงศ์นกกระสา (Ciconiidae) มีถิ่นที่อยู่อาศัยในทวีปเอเชียทางตอนใต้ ตั้งแต่อินเดีย, เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ไปจนถึงจีนตอนใต้ และเกาะชวา
นกตะกรุมเป็นนกที่หายากมากในประเทศไทย พบได้เฉพาะในแหล่งน้ำขนาดใหญ่ทางภาคใต้ เช่น เกาะพระทอง จังหวัดพังงา และพบเห็นเป็นครั้งคราวแถบจังหวัดที่มีพื้นที่ใก้ลเคียงกับประเทศกัมพูชา จัดเป็นสัตว์ป่าคุ้มครอง ตามพระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พุทธศักราช 2535
ลักษณะทั่วไปของนกตะกรุม
- ขนาดลำตัวยาวประมาณ 100-120 เซนติเมตร
- น้ำหนักประมาณ 5-6 กิโลกรัม
- ลำตัวด้านบนสีดำเหลือบ ใต้ท้องสีออกขาว
- ส่วนหัวและลำคอเป็นหนังสีเหลืองแกมแดง มีขนเป็นเส้นๆ ขึ้นกระจายห่างๆ
- จะงอยปากมีขนาดใหญ่สีเหลืองขุ่น
พฤติกรรมของนกตะกรุม
นกตะกรุมเป็นนกที่หากินสัตว์น้ำขนาดเล็กเป็นอาหาร เช่น กุ้ง, หอย, ปู, ปลา รวมถึงสัตว์เลื้อยคลานและสัตว์ครึ่งบกครึ่งน้ำอย่าง งู หรือ กบ, เขียด
นกตะกรุมมักหากินตามแหล่งน้ำที่ขุ่นหรือโคลนตม โดยจะใช้ปากที่ใหญ่และแข็งแรงแหย่ลงไปในน้ำเพื่อหาอาหาร เมื่อพบอาหารก็จะใช้จะงอยปากคาบขึ้นมากิน
นกตะกรุมเป็นนกที่อาศัยอยู่เป็นฝูงเล็ก ๆ ประมาณ 5-10 ตัว มักพบหากินร่วมกันกับนกตะกรามและนกกระทุง
การสืบพันธุ์ของนกตะกรุม
นกตะกรุมจะผสมพันธุ์ในช่วงเดือนพฤศจิกายน-ธันวาคม นกตัวเมียจะวางไข่ครั้งละ 3-4 ฟอง บนยอดไม้สูงตามป่าชายเลนหรือป่าริมน้ำ
ไข่ของนกตะกรุมมีสีขาวนวล ใช้เวลาฟักประมาณ 30 วัน ลูกนกจะออกจากไข่แล้วเดินตามพ่อแม่ไปหาอาหารได้ทันที
สถานภาพการอนุรักษ์
นกตะกรุมเป็นนกที่ใกล้สูญพันธุ์ จัดอยู่ในสถานะการอนุรักษ์ Vulnerable (VU) ตาม IUCN Red List สาเหตุที่ทำให้นกตะกรุมใกล้สูญพันธุ์ ได้แก่
- การสูญเสียถิ่นที่อยู่อาศัย
- มลพิษทางน้ำ
- การล่าเพื่อเอาขนและเนื้อ
ปัจจุบันมีโครงการอนุรักษ์นกตะกรุมในหลายประเทศ เช่น ประเทศไทย อินเดีย และมาเลเซีย โดยพยายามฟื้นฟูแหล่งที่อยู่อาศัยและลดปัจจัยคุกคามต่าง ๆ เพื่อรักษานกตะกรุมให้คงอยู่ต่อไป
1
2
3
4
5
ประเภทการรายงานของนกแต่ละชนิด
A : นกที่มีรายงานพบตามธรรมชาติในระยะ 50 ปีที่ผ่านมา
B : นกที่ไม่มีรายงานพบในธรรมชาติเป็นเวลาอย่างน้อย 50 ปี
C : นกต่างถิ่นที่ถูกนำเข้ามาในประเทศไทย และสามารถปรับตัวให้อาศัยและขยายพันธุ์ได้เองในธรรมชาติ
D : นกที่พบในธรรมชาติแต่อาจเป็นนกที่หลุดจากกรงเลี้ยง
E : นกที่มีรายงานพบในอดีต แต่อาจเป็นการจำแนกชนิดผิดพลาด
F : นกที่เป็นประชากรผสมข้ามสายพันธุ์ และยังไม่มีรายงานของประชากรที่มีลักษณะแท้ตามชนิดดั้งเดิม
สถานภาพตามฤดูกาลของนกแต่ละชนิด
R : นกประจำถิ่น
N : นกที่อพยพเข้ามาช่วงนอกฤดูผสมพันธุ์ (ฤดูหนาว)
B : นกที่อพยพเข้ามาทำรังวางไข่
P : นกอพยพผ่านช่วงฤดูใบไม้ผลิ และฤดูใบไม้ร่วง
V : นกพลัดหลง มีรายงานไม่เกิน 3 ครั้ง
ขอบคุณข้อมูลภาพถ่ายจาก https://ebird.org
